کلینیک زاهد : اگر زخمی در پوست شما ایجاد شد که فکر می‌کنید نیاز به مراقبت و درمان پزشکی دارد (یعنی شدید و عمیق بود)، فورا آن را توسط پانسمان تمیز و ضدعفونی ببندید و به پزشک مراجعه کنید. ولی اگر زخم سطحی و یا متوسط بود، اولین کاری که باید انجام دهید، تمیز کردن محل زخم می‌باشد.
آسیب‌های وارده به پوست مانند زخم، بریدگی و خراش، در اپیدرم (لایه خارجی) پوست اثر گذاشته و یا به قسمت‌های عمیق تر پوست وارد می‌شود.
بر اساس شدت آسیب وارده، درمان و مراقبت صحیح از زخم متفاوت می‌باشد. اما اصول کلی در برخورد با هر نوع زخمی (خفیف تا شدید)، کاهش ابتلا به عفونت و تمیز نگه داشتن زخم می‌باشد.
تمیز و ضدعفونی کردن زخم
اگر زخمی در پوست شما ایجاد شد که فکر می‌کنید نیاز به مراقبت و درمان پزشکی دارد (یعنی شدید و عمیق بود)، فورا آن را توسط پانسمان تمیز و ضدعفونی ببندید و به پزشک مراجعه کنید. ولی اگر زخم سطحی و یا متوسط بود، اولین کاری که باید انجام دهید، تمیز کردن محل زخم می‌باشد.
منطقه زخمی را به مدت چند دقیقه، زیر آب سرد بگیرید و اصلا محل زخم را محکم زیر آب نمالید و چیزی را با آن تماس ندهید، زیرا بسیاری از مواقع مشاهده می‌شود که با مالیدن زخم، خونریزی آن بیشتر می‌شود.
اگر می‌توانید محل آسیب دیده را به آرامی مالش دهید، طوری که خونریزی بدتر نشود. مالش آرام سبب می‌شود که اگر ذرات گردوغبار در داخل زخم فرو رفته باشد خارج شوند.
اما توصیه می‌شود که به جای آرام مالیدن هم، از بتادین برای ضدعفونی کردن زخم استفاده کنید. ولی بتادین را داخل زخم نریزید، بلکه اطراف زخم بمالید.
به آرامی شستن زخم یکی از اصولی است که باید طی چند روز اول رعایت شود، زیرا احتمال باز شدن زخم در اثر فشار دست وجود دارد.
سعی کنید طی دو روز اول پس از ایجاد زخم، چهار بار در روز منطقه زخمی را شستشو داده و آن را با بتادین ضدعفونی کنید تا احتمال بروز عفونت از بین برود
متوقف کردن خونریزی
اگر زخم شما دچار خونریزی شد و پس از تمیز کردن زخم باز هم خونریزی کرد، سعی کنید با اعمال فشار صحیح، جریان خون را متوقف کنید.
می‌توانید از پارچه تمیز و ترجیحا از گاز استریل برای اعمال فشار بر زخم استفاده کنید. اگر پس از اعمال فشار، باز هم زخم شروع به خونریزی کرد و خون کاملا پارچه را فرا گرفت، به جای برداشتن گاز استریل آغشته به خون، از گاز استریل جدید بر روی همان گاز قبلی استفاده کرده و فشار صحیح را برای متوقف کردن خونریزی اعمال کنید. حتی گاهی ممکن است مجبور به اعمال فشار بر روی زخم تا حدود نیم ساعت شوید.
تذکر: اگر اندامی که دچار زخم و خونریزی شده است را می‌توانید حرکت دهید، مانند دست و پا، آن را بالاتر از قلب نگه دارید تا از خونریزی بیشتر جلوگیری شود.
تمیز نگه داشتن محل زخم به منظور جلوگیری از ورود میکروب‌ها
سعی کنید پس از آن که زخم را زیر آب شستشو دادید، آن را با گاز استریل یا پارچه تمیز ببندید. پس از گذشت چند ساعت حتما پانسمان زخم را عوض کنید.
برای تعویض پانسمان حتما نکات بهداشتی را رعایت کنید، مثلا دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. حتی توصیه می‌شود که گاز استریل را همان لحظه که قصد تعویض پانسمان را دارید، از بسته خود خارج کنید نه زودتر، زیرا ممکن است میکروب‌ها و آلودگی های موجود در هوا را جذب کرده و باعث عفونت زخم شود.
از تحریک زخم ها بپرهیزید
در برخی از انواع زخم ها مانند سوختگی ها نیاز است که فرد توجه خاصی به آن داشته باشد. سوختگی سبب تخریب غدد تولیدکننده چربی در پوست می‌شود. بنابراین پوست خشک می‌شود و نباید هرگز از موادی که حاوی الکل است به طور مستقیم روی زخم ها استفاده نکنید.
معمولا از پماد آنتی بیوتیک (با تجویز پزشک) برای ترمیم هرچه سریع‌تر زخم استفاده می‌شود. این پماد مانع از خشکی پوست در منطقه آسیب دیده می‌شود.
قبل از گذاشتن پانسمان جدید بر روی زخم، چند دقیقه به پوست خود فرصت دهید تا اصطلاحا نفس بکشد. سپس اقدام به بستن پانسمان جدید کنید
توصیه‌ها
1- برای ضدعفونی کردن زخم هایی که عمیق نیستند و خیلی هم خونریزی ندارند، استفاده از آب نمک رقیق نیز مانعی ندارد. ولی در زخم های عمیق استفاده از آب نمک توصیه نمی‌شود، زیرا آب نمک سبب سوزش بیش از حد زخم های عمیق خواهد شد.
2- در صورتی که زخم دچار التهاب و خارش است، می‌توانید با تجویز پزشک از پمادهای مسکن استفاده کنید. این پمادها از بروز عفونت در زخم نیز جلوگیری می‌کنند.
3- سعی کنید مکانی تمیز را برای تعویض پانسمان زخم خود انتخاب کنید. محیط های آلوده برای این کار مناسب نیستند، زیرا آلودگی بر روی زخم اثر کرده و احتمال بروز عفونت زخم را زیاد می‌کند.
4- قبل از گذاشتن پانسمان جدید بر روی زخم، چند دقیقه به پوست خود فرصت دهید تا اصطلاحا نفس بکشد. سپس اقدام به بستن پانسمان جدید کنید.
5- اگر با وجود رعایت تمام مواردی که گفته شد احساس می‌کنید که زخم نه چندان عمیق شما دچار التهاب و خارش شد و یا بسیار دردناک و ناراحت کننده است، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
نویسنده: زهره لطیفی